نقشه ساختمان خود را به ما بسپارید تا خرابش کنیم!
حکایت دردسرهای تکراری با نقشه ساختمان و خانه هایی که برای زندگی مناسب نیستند؛
چرا تو یک خونه کوچیک سه تا تو رفتگی به این بزرگی گذاشتن ؟ واقعا فکر نکردن چطور باید تو این خونه وسیله بچینیم ؟
این چه وضعه ستون گذاشتنه آخه؟ چرا وسط پذیرایی سبز شده؟؟
آخه این اتاق بچه ست یا انباری ؟چی باید تو این اتاق جا بدیم ؟
چرا اتاق نور نداره؟ چرا این دیوارها زو کج شاختن آخه؟
شاید شما هم بارها این شکایت ها را از زبان ساکنان یک خانه شنیده باشید و من به عنوان یک طراح و معمار که سال هاست از سویی با مالکان و از سوی دیگر با ارگان های دست اندرکار ساخت و ساز سر و کار دارم، تصور می کنم بد نیست یک بار به این ابهامات به صورت کلی پاسخی ارائه شود…
این مطلب، یک نوشتار غیر رسمی ،غیر مستدل و حاصل تجربیات و ذهنیات طراحان اتود در خصوص نقشه ساختمان های امروزی ست.
کی این نقشه فاجعه را طراحی کرده است؟
یا انگشت اتهام خود را به سوی چه کسی نشانه گرفته اید؟
یکی از پرسش هایی که چه از سوی دانشجویان و چه مشاوره گیرندگان محترم بارها از من پرسیده شده است، دلایل و چرایی وجود این مشکلات ساختمانی است که این روزها شاید خیلی بیشتر از قبل خود را نشان می دهند.
در بسیاری از آپارتمان های کوچک و ساخت و سازهای فوری و بی دقت و بدون نظارت کافی که این روزها باب شده است، اغلب این مشکلات با یکدیگر وجود دارند و مشکل تنها به یک ستون یا یک اتاق محدود نمی شود…
پیدا کردن مقصر هم که در فرهنگ ما کار بسیار ساده ای ست! انگشت اتهام خود را بالا بیاورید و به سوی اولین نفری که او را می شناسید نشانه بگیرید! حالا می توانید با خیال راحت و بدون نگرانی او را مسبب همه این مشکلات بدانید…
این مطلب شاید به نحوی یک دفاعیه از عملکرد معماران و طراحانی باشد که در خلال صحبت ها و گلایه های مالکان، آن ها را بیش از هر کس دیگر گناهکار می شناسند، اما تلاش کردم پا را از حق فراتر نگذارم…
و شاید بهتر باشد پیش از مطالعه، این را بدانید که موارد و نکات بیان شده، حاصل تجربیات شخصی من در پروژه های ساختمانی و تعامل با سازمان های مرتبط اعم از شهرداری ها، نظام مهندسی ساختمان و از همه مهم تر سازندگان و مالکان ساختمان و بساز و بفروش های گرامی ست و ممکن است همکاران و دوستان من نظراتی کاملا متفاوت یا حتی مخالف داشته باشند…
شنیدن دیدگاه های ارزشمند شما مایه امتنان و افزایش علم من است…
مقصر من هستم ! همه بی گناهند…
اگر شما هم دچار چنین مشکلاتی با نقشه ساختمان منزل تان در زمان خرید یا حتی اجاره شده باشید، احتمالا می دانید که در اغلب موارد، این قبیل مشکلات را ناشی از ناتوانی، کم سوادی (بیان لفظ رایج) یا بی مسئولیتی طراح و معمار می دانند.
و البته من به صورت کلی منکر خطاهای طراحی نیستم و شخصا بارها و بارها شاهد بی مسئولیتی و بی تعهدی همکارانم از صنف طراحی، طراحی داخلی، محاسبات، تاسیسات و غیره بوده ام و به این امر معترفم که بسیاری از طراحی های ساختمانی می توانست بسیار بهتر و بهینه تر طراحی شود،
اما در خصوص بخش عمده ای از مشکلات ایجاد شده، خصوصا در آپارتمان های کوچک و ساختمان های بلندمرتبه، متاسفانه این بار مشکل اصلی از سوی معماران نیست و خیلی اوقات حتی یک طراحی عالی هم نمی تواند مشکلات پلان یک ساختمان را حل کند…
سه دلیل عمده ای که من در طی این سال ها مشاهده کرده ام و عامل اصلی این ایرادات ساختمانی ست؛ به صورت خلاصه برای شما بیان می کنم.
می دانید که یکی از اصول مهم در طراحی پلان و نقشه های ساختمانی، طراحی بنا به نحوی است که تعداد پارکینگ های مورد نیاز بنا بسته به طبقات و ساکنین و نوع کاربری و جزییات متعدد دیگر تامین شود.
تا جایی که من مشاهده کرده ام، در اغلب ابنیه مسکونی و تجاری، معماران محترم ابتدا به طراحی پارکینگ های درخواست شده و جانمایی ستون ها در نقشه ساختمان می پردازند و پس از اطمینان از این موضوع که تعداد پارکینگ مورد نیاز تامین شده و اصول و ضوابط تردد اتومبیل ها در این فضا مورد تایید شهرداری است، به سراغ طراحی سایر بخش های بنا می روند.
و البته که جز این رویه، تقریبا هیچ راهکار دیگری وجود ندارد. (شاید تنها استثنا، نقشه ساختمان های ویلایی یک طبقه باشد که البته ساخت این دست ابنیه نیز ضوابطی دارند که می تواند در طراحی داخلی تاثیرگذار شود)
پس از جانمایی اولیه ستون ها در نقشه ساختمان، اخذ تاییدیه از مهندس تاسیسات و شهرداری، مهندس معمار گرامی، بنا به جایگیری و موقعیت دستگاه پله و آسانسور (دسترسی به طبقات) به سراغ طراحی واحدهای ساختمانی می رود…
و مشکل از جایی شروع می شود که یک ستون دقیقا در وسط سالن پذیرایی یکی از واحدها سر در می آورد!
باور کنید بی خیال و بی توجه نیستیم!
بارها برای من و همکاران متعهد و دلسوزی که در مشاوره دکوراسیون اتود یا دانشگاه دارم پیش آمده است که ساعت ها و روزها با طراحی یک پلان درگیر بوده ایم و تلاش می کردیم راه حلی برای حذف این ستون پیدا کنیم، راه حل هایی که اگرچه ستون کذایی را از وسط سالن یک واحد حذف می کرد، اما مشکلات ایجاد شده به دنبال تغییر ستون گذاری، به مراتب از مشکل ستون موجود در یک واحد بدتر بودند!
به عنوان مثال حذف شدن پنجره های پذیرایی دو واحد دیگر، قرار گرفتن سرویس بهداشتی در انتهای پذیرایی و به عنوان گل سرسبد مجلس! قرار گرفتن ستون یک واحد دیگر درست در میان یک اتاق نه متری و …
و سایر ایراداتی که به هیچ وجه قابل چشم پوشی نبودند که در نهایت ناچار می شدیم بین گزینه های بد و بدتر ! پلان یکی از واحدهای ساختمانی را فدا کنیم تا ستون های جانمایی شده در پارکینگ و اتومبیل های محترم در جای خود راحت باشند…
انسان ها قربانی ماشین ها هستند…
در هر حال، مکررا مشاهده کرده ام که گاهی علیرغم تلاش بسیار، باز هم کار راه به جایی نمی برد و مکانی که انسان ها قرار است در آن زندگی کنند، قربانی اهمیت مکانی می شود که اتومبیل ها قرار است در آن پارک کنند.
(اگر زمانی فرصت و حوصله کردم، تصاویری از این نقشه ها و مشکلاتی که در راه حل کردن پلان ها برای من ایجاد شده است را در اینجا بارگذاری می کنم)
و اگر کمی به فضای خانه هایی که در اطراف خود می بینید، دقت کرده باشید، احتمالا می دانید که این قبیل مشکلات، در ساختمان های کوچک بلندمرتبه یا مجتمع هایی که در یک طبقه تعداد واحدهای بیشتری دارند، به مراتب بیشتر به چشم می خورد تا ساختمان های بزرگ و کوتاه مرتبه، چرا که یک واحد بزرگ ساختمانی که ممکن است تنها واحد طبقه اش باشد، به خودی خود موجب می شود نیاز به تامین پارکینگ در فضا کمتر شود و ایرادات پلانی کمتر ایجاد شوند.
دو – خطای انسانی، عدم تعهد به اصول اخلاقی حرفه مهندسی
به سراغ نقطه عطف مهندسان گرامی می رویم که اگر منصف باشند، شاید بیش از هر کس به خطاهای خود و مشکلاتی که همکاران آنان در روند طراحی ایجاد می کنند واقفند.
جدا از اینکه فروش نقشه و کپی کردن طراحی های معماری و حتی سازه ( برخی قسمت های یک سازه) در برخی شهرها یک رویه رایج و معمول است، برخی مشکلات موجود در نقشه های ساختمانی ممکن است با صرف زمان بیشتر، تعاملات و هماهنگی های بیشتر مهندسان و طراحان متعدد پروژه حل شود
و البته که در برخی (شاید بسیاری و شاید معدودی!) موارد، به دلیل ضیق وقت و عدم اهمیت کافی به این موضوع، نقشه با وجود مشکلات موجود نهایی شده و اجرا می شود.
به عنوان مثال، چندین بار شخصا شاهد این موضوع بوده ام که در ساختمان هایی که بخشی از دیوار ساختمان مورب است (به دلیل کجی زمین ساخت پروژه یا قرار گرفتن در نبش خیابان و …)، امکان قرار دادن جزییات تاسیساتی مانند داکت ها یا فضاهایی با اهمیت کمتر مانند سرویس یا حتی آشپزخانه ( که می توان نقایص ساختمانی را پشت ساخت و ساز کابینت ها پنهان کرد) در نقطه کجی دیوار وجود داشته است،
اما به دلیل عدم صزف زمان کافی در طراحی، سالن پذیرایی یا اتاق خواب مستر به نحوی طراحی شده اند که دیوار مورب به عنوان بخش نازیبایی از آن قرار گرفته و مالک را ناچار به صرف هزینه های سنگین طراحی داخلی و دکوراسیون می کند.
در مثال بعد، بهتر است بدانید بخشی از تورفتگی های دیوار که در اثر اختلاف ابعاد ستون ها در طبقات، گاهی در برخی از واحدها به نحو بسیار نازیبایی نشان داده می شود، ممکن است با زحمت و طراحی های زمان بر مهندس معمار و طراح سازه ساختمان به نحو دیگری طراحی شود، اما اغلب چنین اتفاقی نمی افتد…
و البته، هستند همکاران و دوستانی که اعتقاد دارند در قبال هزینه های اندک تهیه نقشه، نیازی به بازنگری های چندباره و رفع کوچکترین ایرادات نیست!
و اگرچه من به هیچ عنوان این طرز تفکر را نمی پذیرم و تایید نمی کنم اما بهتر است بدانید بخشی از مشکلات ایجاد شده از سوی مهندسان، ناشی از ساختار و سیستم معیوب اداری و سازمانی ست.
سه – بساز و بفروش ها در جست و جوی مشتی دلار بیشتر…
یکی از بزرگ ترین معضلات طراحی بنا و نقشه ساختمان ها که در بسیاری از موارد در پشت صحنه دست اندکار خرابکاری های موجود بوده و تازه دیگران را نیز بشدت محکوم می کنند، پیمانکاران محترم و سازندگانی هستند که برای سود بیشتر به هر وسیله ای متمسک می شوند.
از اضافه کردن به تعداد اتاق خواب ها با کوچک تر کردن پذیرایی و آشپزخانه بگیرید تا افزودن به ابعاد فضاهای اصلی با کاهش اندازه استاندارد سرویس های بهداشتی…
و البته که می دانید این ها همه بخشی از سودجویی هاییست که در مقابل چشم و عیان بوده و توسط ناظران مشاهده می شود، بخش های بسیار بزرگی از جنایت های این دسته افراد در هنگام ساخت اتفاق می افتد که در طی زمان و یا با وقوع حوادث غیر مترقبه خود را نشان می دهند…
شاید تصور کنید بیان کلمه جنایت برای این قبیل کارها واژه اغراق آمیزی ست؛
اما اگر شما هم جای من بودید و در طی چند هزار مشاوره و طراحی دکوراسیون شاهد اندوه، رنج و عذاب کشیدن انسان ها از زندگی در فضایی نادرست و غیر استاندارد بودید، قطعا همین واژه را برای این قبیل کارها در نظر می گرفتید…
دیوارهای نازک و غیراستانداردی که به دلیل سود بیشتر سازنده با مصالح کمتر و حداقل هزینه ساخته شده اند و صدای اهالی یک خانه به حدی در خانه های مجاور شنیده می شود که انگار باز به قرن گذشته بازگشته ایم و همه دورهمی در یک خانه بزرگ زندگی می کنیم و حریمی در کار نیست!
اتاق های کوچک و بی نور و دلگیری که زندگی و اقامت در آن ها، بدانید یا نه، تاثیرات شدیدی بر روحیات و رفتارهای ساکنان منزل می گذارد، سرویس های بهداشتی که آرامش را از استفاده کنندگان سلب می کنند و موجب بیماری های دستگاه گوارشی می شوند و ده ها و صدها نمونه نظیر این موارد که اغلب برای یک مشت دلار بیشتر در جیب سازنده است، که به سر ساکنان خانه می آید…
مشکل شاید از جای دیگریست…
احتمالا مثل مشهور ژاپنی را شنیده اید که ؛
به خاطر میخی نعلی افتاد
به خاطر نعلی اسبی افتاد
به خاطر اسبی سواری افتاد
به خاطر سواری جنگی شکست خورد
به خاطر شکستی مملکتی نابود شد
و همه این ها به خاطر کسی بود که میخ را خوب نکوبیده بود”
البته که این مشکلات همه بخشی از فساد اداری و مشکلات سیستماتیکی است که در حال حاضر در بخش های بسیاری از امور کشور با آن درگیر هستیم و
خانه از پای بست ویران است…
خواجه در بند نقش ایوان است…
شما چه فکر می کنید و چه راهی برای این معضلات در نقشه های ساختمان سراغ دارید؟
مشاوره معماری آنلاین اتود، یک راهی برای اینکه جلوی بخشی از این دردسرها را بگیرید…
………………………………….
پی نوشت : کم کاری های دوستان طراح، طمع و بی اخلاقی های بساز بفروش های گرامی و قوانین شهرسازی، سوژه بسیاری از مشاوره های دکوراسیون اتود است و انبوه سوالات مشاوره ای که گپ و گفت و پروژه های روزانه ما را تشکیل می دهند ؛
با ستون هایی که این سو و آن سو سبز شده اند، با خانه های بدون کمد، با تورفتگی های متعدد دیوار، آشپزخانه های غیر استاندارد، اتاق های بی نور، درب هایی که درست وسط پذیرایی باز می شوند، درب ورودی بدون حریم، مصالح غیراستاندارد و صداهای مزاحم از خانه همسایه و غیره چه کنیم…
در هر حال بهتر است بدانید بخش عمده ای از مشکلات ساختمانی را می توان با یک طراحی دکوراسیون خوب حل کرد و یا لااقل راهکارهایی ارائه نمود که زندگی در فضای خانه به دشواری کمتری مواجه شود…
